WEB SİTESİ HAZIRLARKEN KULLANILACAK PROGRAMLAR

--------------------------------------------------------------------------------
WEB SİTESİ HAZIRLARKEN KULLANILACAK PROGRAMLAR



Web tasarımı ile ilgileniyorsanız elinizin altında mutlaka bir metin düzenleyici (editör) program vardır. Öncelikle tasarımda kullanılan programlar iki ana gruba ayrılır. Metin düzenleyici tarzdaki programlar ve WYSIWYG düzenleyiciler. İkinci gruptaki programlar "Ne görürsen onu alırsın" dediğimiz tarzdaki programlardır, çeşitli araçlar aracılığıyla sayfanızın görsel tasarımını hazırlarsınız (MS Word ya da Excel' de birşeyler hazırlamak gibi), içeriğini yazarsınız ve program HTML kodlarını sizin için otomatik olarak üretir.

Bizim bu yazıda inceleyeceğimiz programlar birinci gruba giren salt metin editörleri. Genel olarak bu programlara göz attıktan sonra, benim sık kullandığım iki tanesini, HTML-Kit ve UltraEdit' i inceleyeceğiz.



Web tasarımı dediğimizde ilk aklımıza gelmesi gereken şey HTML olmalı ya da en azından bir süre daha böyle devam edecek. Ardından sıralayabileceğimiz harf çorbaları ise, VBScript, JavaScript, CSS, ASP, PHP, PL, ve son dönemde adını sık duyar olduğumuz XML gibi uzayıp gider. Web belgelerinin, yani yukarıdaki teknik - teknoloji demetlerinden herhangi biriyle hazırlanmış tüm türleri her zaman salt metin içeren dosyalardır.

Salt Metin Nedir?
Salt metin budur... Bilgisayarda Word, Excel, PowerPoint gibi ofis programlarında hazırladığınız dosyalar, BMP, JPG, GIF gibi uzantılara sahip grafik dosyaları, EXE, COM gibi uzantılara sahip çalıştırılabilir dosyalar, DLL gibi çalıştırılabilir kütüphaneler, OCX, DRV, ZIP, PDF gibi dosyalar ve daha bir çok tür kaydedilirken bakmakla, okumakla anlaşılmayan bir şekle dönüştürülür. Bilgisayarın anlayabileceği bir dille kaydedilir. Aşağıda PDF ve ZIP formatında iki dosyanın içeriğinden ait örnekler görüyorsunuz. Bu dosyalar ilgili programlarla açıldıklarında, programlar, dosya içeriğine yerleştirilmiş olan kontrol kodlarını okuyarak anlamlı bir şekilde görüntüler, çalıştırır ya da gerekli diğer işlemleri yapar.


Salt metin olarak kaydedilen dosyalar ise ekranda siz dosyayı oluştururken ne yazdıysanız o şekilde kaydedilir. Üst ASCII kodları denen ve klavyenizle normal şekilde girdiğiniz karakterleri, aynen sizin girdiğiniz şekilde barındırırlar. Bu tip dosyalara örnek olarak, TXT, BAT, INF, HTM, HTML, JS, VBS, ASP, PHP, PL, XML gibi uzantıları taşıyan dosyaları verebiliriz. Gördüğünüz gibi, buradaki dosya türlerinin hemen hepsi, web dosyalarıdır.

Salt Metin Düzenleyiciler
Salt metin düzenleyici programlar için verilebilecek ilk örnek Windows ile birlikte kurulan Not Defteri (Notepad)' dir. Mac ortamında SimpleText de aynı işi görür ve bu programlarla istediğiniz tüm web belgelerini hazırlayıp kaydedebilirsiniz. Not Defteri ile çalışırken dikkat etmeniz gereken nokta, dosyaların her zaman TXT uzantısı ile kaydedilmesidir. Bir web belgesi hazırlayıp, kaydet komutu verdikten sonra açılan pencerede, dosya adı bölümüne resimler.htm gibi bir isim yazıp kaydedin, sonra dosyayı kaydettiğiniz klasöre bakın. Dosyanızın resimler.htm.txt adıyla kaydedildiğini göreceksiniz. Not Defteri ile çalışırken bunu önlemek için dosya adı penceresine dosya adı ve uzantısını çift tırnak içinde yazmalısınız. Örneğin "resimler.htm", bunu yaparsanız, Not Defteri dosyanızın sonuna otomatik olarak TXT uzantısını eklemeyecektir.

Ne var ki, Not Defteri ile çalışmak web tasarımında çok cazip bir seçenek değil, hazırladığınız web belgesi yüzlerce satırdan oluşabilir, içerisinde binlerce etiket ve parametre barındırabilir. Bu durumda, o belge içerisinde gezinmek, aradığınızı bulmak, kodları okuyarak kontrol etmek gibi işler, gözünüzü yorup canınızı sıkabilir.

Bu amaçla üretilmiş ve etiketlerinizi, parametrelerinizi, verdiğiniz değerleri farklı renklerde gösteren, etiket yazarken çeşitli şablon ya da otomatik tamamlama seçenekleri ile işinizi kolaylaştıran programlar üretilmiştir. Seçeneğiniz oldukça fazla, bilinen bir dosya indirme sitesine girin (Örn. Download.com) ve "Web Editors" yazıp bir arama yapın, karşınıza onlarca program adı çıkacak. Bu programlar içerisinde en çok dikkat çeken ve en çok bilinen iki tanesini burada ele alacağız. Birincisi UltraEdit, ikincisi ise HTML-Kit.

UltraEdit, IDM Computer Solutions adlı bir firma tarafından üretilen ve ücretli olarak dağıtılan, oldukça güçlü bir program. Web belgeleri hazırlamakta kullanabileceğiniz program, bu özelliği dışında genel amaçlı bir editör olduğu için, diğer dosyaları ve hatta giriş kısmında sözünü ettiğimiz "salt metin olarak kaydedilmeyen" dosyaları da bu programla açıp görüntüleyebilirsiniz. Yine giriş kısmında verilen, PDF ve ZIP dosyaların içeriklerine ait iki ekran görüntüsü, dosyalar UltraEdit ile açıldıktan sonra alındı.



UltraEdit çalışma alanında File TreeView olarak adlandırılan (klavye kısayolu Ctrl + U) bir gezinti alanında sabit diskinizdeki dizinlerin içeriğini rahatça görüntüleyebilirsiniz. Bu bölüm Windows Explorer gibi çalışıyor ve dosya silme de dahil bir takım sistem komutlarını çalıştırabiliyorsunuz. Tam ekran (FullScreen) modunu da destekleyen programın son sürümü olan UltraEdit-32 v9.10 birkaç gün önce duyuruldu. Programın deneme sürümünü üretici firmanın sitesinden indirebilirsiniz. Program, dosyalarınızı kaydetme sırasında dosyalarınıza *.BAK uzantısını ekleyerek kendi dizinine ya da sizin seçeceğiniz özel bir dizine yedekleme özelliği taşıyor. Programın diğer dikkat çekici özellikleri arasında Makro oluşturma ve çalıştırma, çalışmalarınızı bir proje olarak hazırlayıp kaydetme, dosyaları onaltılık (HexaDecimal) modda görüntüleyebilme, Yardım menüsüne CHM ya da HLP uzantılı harici dosyaları menü ögesi olarak ekleyebilme, büyük - küçük harf dönüşümü ve kayıt formatını işletim sistemlerine göre seçebilme gibi seçenekler de yer alıyor.

UltraEdit başlıca web belgelerini etiketlerine göre renklendiriyor, ancak tamamı için renklendirme (Syntax Highlighting) istiyorsanız, üreticinin sitesinden bazı dosyalar indirmeniz gerekir. Program etiket - kod renklendirme işini "wordfile" olarak adlandırdığı bir dosya ile yapıyor. Bu dosyanın kendisi de salt metin bir dosya ve TXT uzantılı olarak, programın kurulduğu dizinde yer alıyor. Kurulumda varsayılan olarak buraya yerleştirilen dosyanın adı "wordfile.txt", üreticinin sitesinden (IDMComp veya UltraEdit) Downloads bölümünden ücretsiz olarak değişik dilleri destekleyen dosyaları indirebilirsiniz. Bu dosyaları açıp düzenleyebilirsiniz, ancak belli başlı bazı işaretleyici karakterlerin yerlerini değiştirmemeniz ya da silmemeniz gerekir. Bu dosyaları daha sonra tekrar değiştirebilir, ya da renklendirme için başka dosyalar da seçebilirsiniz. Bu işlemleri programın genel ayarlar penceresinde yapmanız gerekiyor. Bu pencereyi görüntülemek için menü çubuğunda Advanced -> Configuration komutunu tıklayın. Karşınıza çıkacak pencerede çeşitli sekmeler göreceksiniz



Burada Syntax Highlighting sekmesini tıkayarak seçenekleri değiştirebilirsiniz. Resimde hangi seçeneklerin kullanılabileceğini görüyorsunuz. Dikkat ettiyseniz, benim ayarlarımda programın varsayılan WordFile' ı değişmiş. Bu dosyayı üreticinin sitesinden indirdim ve bu sayede ASP ve VBScript dilleri için kod renklendirmesi seçeneğine kavuştum. (aspvbhtml.txt)

UltraEdit, hızlı ve güçlü bir metin düzenleyici, ancak genel amaçlı tasarlandığı için olsa gerek, etiket renklendirme konusunda bazı eksikleri var ve bu açıdan ne yazık ki çok güçlü değil. Fakat, onun bir özelliği var ki, zaman zaman çok işe yarıyor ve diğer editörlerin hiçbirinde bu özellik yok. Bu özelliğin adı Column Mode, menü çubuğundan Column -> Column Mode tıklayarak açabileceğiniz bu özelliğin klavye kısayolu ise Alt + C. Bu özelliği aktive ettiğinizde normalde yatay olarak seçip çeşitli işlemler yapabildiğiniz satırlarda dikey seçim yapabiliyorsunuz. Örneğin alt alta yer alan onbeş satırlık bir kodda sürekli yinelenen herhangi bir kod grubunu bu şekilde seçerek bir seferde silebilir ya da değiştirebilirsiniz.

Configuration komutunu tıklayın. Karşınıza çıkacak pencerede çeşitli sekmeler göreceksiniz. Burada Syntax Highlighting sekmesini tıkayarak seçenekleri değiştirebilirsiniz. Resimde hangi seçeneklerin kullanılabileceğini görüyorsunuz. Dikkat ettiyseniz, benim ayarlarımda programın varsayılan WordFile' ı değişmiş. Bu dosyayı üreticinin sitesinden indirdim ve bu sayede ASP ve VBScript dilleri için kod renklendirmesi seçeneğine kavuştum. (aspvbhtml.txt) UltraEdit, hızlı ve güçlü bir metin düzenleyici, ancak genel amaçlı tasarlandığı için olsa gerek, etiket renklendirme konusunda bazı eksikleri var ve bu açıdan ne yazık ki çok güçlü değil. Fakat, onun bir özelliği var ki, zaman zaman çok işe yarıyor ve diğer editörlerin hiçbirinde bu özellik yok. Bu özelliğin adı Column Mode, menü çubuğundan Column -> Column Mode tıklayarak açabileceğiniz bu özelliğin klavye kısayolu ise Alt + C. Bu özelliği aktive ettiğinizde normalde yatay olarak seçip çeşitli işlemler yapabildiğiniz satırlarda dikey seçim yapabiliyorsunuz. Örneğin alt alta yer alan onbeş satırlık bir kodda sürekli yinelenen herhangi bir kod grubunu bu şekilde seçerek bir seferde silebilir ya da değiştirebilirsiniz. UltraEdit için daha ayrıntılı bilgiyi üreticinin sitesinde bulabilirsiniz, sitede PDF olarak hazırlanmış indirilebilir bir kullanım kitabı (Manual) yer alıyor. İkinci programımız ise Chami.com tarafından üretilmiş ve tamamen ücretsiz olarak dağıtılan HTML-Kit 1.0. Bu program tamamen web tasarımına yönelik hazırlanmış olduğu için, dosya uzantıları ve etiket renklendirme konusunda çok daha başarılı. Öncelikle, UltraEdit ile aralarındaki en belirgin fark HTML-Kit' in UltraEdit' e oranla biraz daha ağır çalışması. Ancak, belirttiğim gibi, tamamen web tasarımına yönelik hazırlandığı için, her tür web belgesi için güçlü bir etiket renklendirme özelliği sunuyor. Programın genel görünümünü aşağıdaki resimde görüyorsunuz. Web tasarımına yönelik birçok araç içerdiği için, UltraEdit' e oranla biraz daha karmaşık görünse de, oldukça rahat bir çalışma alanı sağladığını söyleyebilirim. Program tam ekran modda çalışabilme seçeneğini de sunuyor ve Internet Explorer' da olduğu gibi bu özelliği F11 tuşu ile açıp kapatabiliyorsunuz. Üreticinin sitesinden ya da program kullanıcıları tarafından hazırlanmış diğer sitelerden indirebileceğiniz eklenti (Plug-In) dosyaları ile programa ek özellikler kazandırabilirsiniz. Ben bu eklentilerden ASPQuickBar' ı indirdim ve bu sayede programa belli başlı bazı ASP - VBScript komutlarını ana hatlarıyla otomatik yazdırma özelliği sağladım. Program HTML için çok güçlü bir kod ve parametre tamamlama özelliği sağlıyor ve hemen tüm özellikleri genel ayarlar penceresinde değiştirebiliyorsunuz. Bu program için genel ayarlar seçeneklerine menü çubuundan Edit -> Preferences yoluyla ulaşabilirsiniz. Bu komutu çalıştırdığınızda karşınıza UltraEdit' tekine benzer aşağıdaki gibi sekmeli bir pencere çıkacaktır. Burada da birçok ayarı değiştirebilirsiniz. HTML-Kit için söylenebilecek en önemli şeylerden biri de, programın tamamen ücretsiz olarak dağıtılıyor olmasıdır. Programı belli başlı dosya indirme sitelerinden veya Chami.com adresinden indirebilirsiniz. Program arayüzündeki belli başlı bölümler, menü çubuğu, araç çubuğu, programa özgü "actions window", mesaj penceresi ve çalışma alanı. Menü çubuğu ve araç çubuğu, diğer Windows programlarındakilerle aynı işleve sahip ancak elbette programa özgü menü ve komutlar içeren sıradan ögeler. Actions window adındaki araç çubuğunda ise gerçekten çok kullanışlı araçlar bulunuyor. Bunlar arasında, Tools sekmesindeki renk araçları istediğiniz tondaki renklerin veya web' de güvenli renklerin tasarımda kullanmanız gereken onaltılı düzendeki kodlarını rahatça sayfa kodlarınız arasına girmenizi sağlıyor. Buradaki diğer kullanışlı araçlar arasında, belgenizdeki etiketler, parametreler ya da diğer metinler için büyük küçük harf dönüştürme, HTML kodlarını doğrulama, CSS etiketlerini girme, tarih saat girişi, otomatik tablo etiketleri girişi gibi çok sayıda araç bulunuyor. Programın mesaj penceresi kullanılan çeşitli komutlarla ilgili açıklamalar, yapılan işlemlerin sonuçlarını bildiren çeşitli rapor ya da uyarılar görüntülüyor. Bu programın bir de Önizleme (Preview) penceresi bulunuyor ve bu sekmeyi tıkladığınızda sayfanızın tarayıcı penceresinde nasıl görüneceğini kontrol edebiliyorsunuz. Bu programı, kodlarını kendi yazan, yani WYSIWYG tarzı programlar kullanmayan arkadaşlarıma şiddetle öneririm. Ben bu programı yaklaşık iki yıldır kullanıyorum ve bu kadar güçlü bir programın ücretsiz dağıtılıyor olmasına hala şaşıyorum. Hemen yukarıda "kodlarını kendi yazan arkadaşlar"dan söz ettik. Acemi arkadaşlar için söylüyorum, bilmelisiniz ki profesyonel anlamda web tasarımı ile ilgilenecekseniz, kodlarınızı tamamen kendiniz yazmalısınız. WYSIWYG tarzı, yani FrontPage gibi programlar ile çalışmak pek doğru değildir ve ustalaşmaya başladığınızda siz de göreceksiniz ki, bu programlar işinizi aksatmaktan başka hiçbir işe yaramayacak. Basit web siteleri için ise bu tip programları kullanmak hiç fena fikir değil. Web tasarımını öğrenmek amacını gütmeyen fakat kendileri için basit bir site hazırlamak niyetinde olan kullanıcılar için bu tip programlar oldukça kullanışlı olabilir. Kaynak: Arda BALKAN /ue_03.png">

UltraEdit için daha ayrıntılı bilgiyi üreticinin sitesinde bulabilirsiniz, sitede PDF olarak hazırlanmış indirilebilir bir kullanım kitabı (Manual) yer alıyor.

İkinci programımız ise Chami.com tarafından üretilmiş ve tamamen ücretsiz olarak dağıtılan HTML-Kit 1.0. Bu program tamamen web tasarımına yönelik hazırlanmış olduğu için, dosya uzantıları ve etiket renklendirme konusunda çok daha başarılı. Öncelikle, UltraEdit ile aralarındaki en belirgin fark HTML-Kit' in UltraEdit' e oranla biraz daha ağır çalışması. Ancak, belirttiğim gibi, tamamen web tasarımına yönelik hazırlandığı için, her tür web belgesi için güçlü bir etiket renklendirme özelliği sunuyor. Programın genel görünümünü aşağıdaki resimde görüyorsunuz. Web tasarımına yönelik birçok araç içerdiği için, UltraEdit' e oranla biraz daha karmaşık görünse de, oldukça rahat bir çalışma alanı sağladığını söyleyebilirim. Program tam ekran modda çalışabilme seçeneğini de sunuyor ve Internet Explorer' da olduğu gibi bu özelliği F11 tuşu ile açıp kapatabiliyorsunuz

Üreticinin sitesinden ya da program kullanıcıları tarafından hazırlanmış diğer sitelerden indirebileceğiniz eklenti (Plug-In) dosyaları ile programa ek özellikler kazandırabilirsiniz. Ben bu eklentilerden ASPQuickBar' ı indirdim ve bu sayede programa belli başlı bazı ASP - VBScript komutlarını ana hatlarıyla otomatik yazdırma özelliği sağladım. Program HTML için çok güçlü bir kod ve parametre tamamlama özelliği sağlıyor ve hemen tüm özellikleri genel ayarlar penceresinde değiştirebiliyorsunuz. Bu program için genel ayarlar seçeneklerine menü çubuundan Edit -> Preferences yoluyla ulaşabilirsiniz. Bu komutu çalıştırdığınızda karşınıza UltraEdit' tekine benzer aşağıdaki gibi sekmeli bir pencere çıkacaktır. Burada da birçok ayarı değiştirebilirsiniz.




HTML-Kit için söylenebilecek en önemli şeylerden biri de, programın tamamen ücretsiz olarak dağıtılıyor olmasıdır. Programı belli başlı dosya indirme sitelerinden veya Chami.com adresinden indirebilirsiniz.

Program arayüzündeki belli başlı bölümler, menü çubuğu, araç çubuğu, programa özgü "actions window", mesaj penceresi ve çalışma alanı. Menü çubuğu ve araç çubuğu, diğer Windows programlarındakilerle aynı işleve sahip ancak elbette programa özgü menü ve komutlar içeren sıradan ögeler. Actions window adındaki araç çubuğunda ise gerçekten çok kullanışlı araçlar bulunuyor.



Bunlar arasında, Tools sekmesindeki renk araçları istediğiniz tondaki renklerin veya web' de güvenli renklerin tasarımda kullanmanız gereken onaltılı düzendeki kodlarını rahatça sayfa kodlarınız arasına girmenizi sağlıyor. Buradaki diğer kullanışlı araçlar arasında, belgenizdeki etiketler, parametreler ya da diğer metinler için büyük küçük harf dönüştürme, HTML kodlarını doğrulama, CSS etiketlerini girme, tarih saat girişi, otomatik tablo etiketleri girişi gibi çok sayıda araç bulunuyor.

Programın mesaj penceresi kullanılan çeşitli komutlarla ilgili açıklamalar, yapılan işlemlerin sonuçlarını bildiren çeşitli rapor ya da uyarılar görüntülüyor. Bu programın bir de Önizleme (Preview) penceresi bulunuyor ve bu sekmeyi tıkladığınızda sayfanızın tarayıcı penceresinde nasıl görüneceğini kontrol edebiliyorsunuz.

Bu programı, kodlarını kendi yazan, yani WYSIWYG tarzı programlar kullanmayan arkadaşlarıma şiddetle öneririm. Ben bu programı yaklaşık iki yıldır kullanıyorum ve bu kadar güçlü bir programın ücretsiz dağıtılıyor olmasına hala şaşıyorum.

Hemen yukarıda "kodlarını kendi yazan arkadaşlar"dan söz ettik. Acemi arkadaşlar için söylüyorum, bilmelisiniz ki profesyonel anlamda web tasarımı ile ilgilenecekseniz, kodlarınızı tamamen kendiniz yazmalısınız. WYSIWYG tarzı, yani FrontPage gibi programlar ile çalışmak pek doğru değildir ve ustalaşmaya başladığınızda siz de göreceksiniz ki, bu programlar işinizi aksatmaktan başka hiçbir işe yaramayacak. Basit web siteleri için ise bu tip programları kullanmak hiç fena fikir değil. Web tasarımını öğrenmek amacını gütmeyen fakat kendileri için basit bir site hazırlamak niyetinde olan kullanıcılar için bu tip programlar oldukça kullanışlı olabilir